Modlitwa i śpiew liturgiczny w imbramowickim klasztorze

Modlitwa i śpiew liturgiczny w klasztorze norbertańskim w Imbramowicach rozwijały się od zarania jego dziejów. Można jedynie ubolewać, iż klasztor w swojej historii przeżył wiele grabieży i kilka pożarów, min. pożar w 1710 r., który spowodował ogromne straty w archiwum klasztoru przechowującym liczne stare śpiewniki i modlitewniki. Uratowano wtedy jedynie 34 pozycje (rękopisy i starodruki), które obecnie są jedynym materiałem faktograficznym i źródłowym dla badań nad tradycją i rozwojem śpiewu chórowego i muzyki liturgicznej w klasztorze imbramowickim.
Z pozycji liturgicznych, jakie do naszych czasów dotrwały w bibliotece klasztornej na uwagę zasługują Graduały, Modlitewniki i lekcjonarze, pochodzące z XIII wieku i XIV – XVIII w..
Jedną z najcenniejszych ksiąg liturgicznych, jakie posiada biblioteka klasztoru imbramowickiego jest pochodzący z przełomu XIV i XV wieku Graduał. Jest on pisany ręcznie kursywą gotycką na 249 pergaminowych kartach i 33 na grubym kartonie. Iluminacje wykonane są różnokolorowym tuszem i przedstawiają sceny z życia Pana Jezusa i św. Norberta. Skryptorem tego graduału był brat Wilnius, którego autorstwa są też liczne miniatury, iluminacje oraz nuty pisane na pięciolinii. Obecnie Graduał ten nie posiada wszystkich miniatur, gdyż w przeszłości dwie z nich zostały brutalnie wycięte przez anonimowych użytkowników. Jest on bogaty w treść muzyczną. Między innymi znajdujemy w nim śpiewy Dies irae, Ordinarium Misae i dodatkowo z formularzem Immaculata Conceptione, ponadto śpiewy Credo, Kyrie i Gloria. Zawiera on również w swej treści sekwencje typowo polskie, a to: o św. Stanisławie i św. Jadwidze Śląskiej.1 W rękopisie zapisanych jest 17 melodii Sanctus i tyle samo Agnus Dei. Występują one parami z jedną melodią. Charakterystyczną cechą zapisu nutowego jest występowanie tristrof w semikadencjach i na końcu utworu. W przebiegu melodycznym pojawia się bemol. Powyższe charakterystyczne cechy linii melodycznej utworów oraz ich układ tematyczny w śpiewniku w porównaniu z innymi manuskryptami polskich Norbertanów (Wrocławski 1319 r., 1362, Zwierzyniecki 1527 r.)  świadczą o jego wyjątkowo polskim, indywidualnym charakterze.2
Graduał wykonany został ok. 1343 r. dla Klasztoru Norbertańskiego w Krzyżanowicach. Po 1485 r. trafił on do Imbramowic i w bibliotece klasztornej nadal pozostaje pod sygnaturą RM 3. Jest oprawiony w deski obciągnięte skórą i ma wymiary 40 x 28 cm. (ryc. nr 6 i 7)
Biblioteka klasztorna posiada jeszcze kilka pozycji tego typu a pochodzących z XIII, XIV i XV wieku.
Godnym przedstawienia w tym rozdziale jest dotychczas niepublikowany, dwutomowy Antyfonarz z przełomu XII i XIII wieku w oprawie z desek, pociągniętych skórą z metalowymi okuciami (ze śladami po klamrach), napisany po łacinie. Zawiera on antyfony i responsoria na I i II niedzielę Adwentu. Inicjały pisane są w różnych kolorach: czarnym, czerwonym i zielonym. Tom I zawiera 216 kart pergaminowych. W bibliotece imbramowickiego klasztoru figuruje pod sygnaturą RM 2. Tom II napisany jest również na kartach pergaminowych w liczbie 159. Jest on analogicznie oprawiony w deski obciągnięte skórą. W swej treści zawiera liturgię, dotyczącą obchodów liturgicznych ku czci św. św. Mikołaja, Agnieszki, Łucji i innych, Znalezienia Krzyża św., Piotra w okowach, Wniebowzięcia NMP, Narodzenia NMP, Podwyższenia Krzyża św., Wszystkich Świętych, Andrzeja Apostoła. Tom II w bibliotece klasztornej posiada sygnaturę RM 1. Oba tomy mają wymiary 42 x 30 cm.3, są mocno podniszczone, z zapisków na marginesach można wnioskować, iż były one używane przez siostry jeszcze w XVIII wieku. Z pozycji znacznie wiekowo młodszych, bo pochodzących z XVII wieku między innymi na uwagę zasługuje Lekcjonarz, psałterz i ceremoniarz, pisany w języku polskim i łacińskim na papierze. Zawiera on 48 stron tekstu, przypisanego na konkretne okresy roku kościelnego. Oprawiony jest w skórę i pisany jest jedną ręką. Ma on wymiary 16 x 16 cm. W bibliotece klasztornej figuruje pod sygnaturą R 27.(ryc. nr 8)
34 pozycje starych ksiąg liturgicznych, które do dziś dnia zachowały się w posiadaniu imbramowickiego klasztoru, przez setki lat były używane codziennie kolejne generacje imbramowickich norbertanek, o czym świadczą zniszczone ich karty (naroża), będąc nieocenioną pomocą w zdobywaniu przez każdą z nich Nieba. Stanowiły one również niejako ”podręczną” dla ciągłego udoskonalania wspólnoty zakonnej, której celem była Służba Boża.